Ý nghĩa việc cử hành Thánh lễ Chúa Nhật

1. Ngày của Chúa trong Cựu Ước
Sau khi kết thúc công trình sáng tạo vũ trụ, Thiên Chúa nghỉ ngơi (St 2,1-3). Sự nghỉ ngơi của Đấng Tạo Hoá được coi như lý do căn bản của luật ngày Sabbat (Xh 20,8-10), ngày mà người Do-thái nghỉ ngơi để ca tụng công trình tạo dựng rất tốt đẹp của Thiên Chúa (St 1,1-2,3). Trong ngày Sabbat, Đức Chúa cũng không phân phát Manna cho dân Do Thái trên đường về Đất hứa (Xh 16,23-30). Theo ngôn ngữ Do thái, Sabbat có nghĩa là nghỉ ngơi (Sáng thế 2,2-3). Ngày Sabbat biến thành một ngày được thánh hoá (Xh 20,8-11; 31,13-17) và phải tránh làm việc (Xh 23,12: 34,12). Do thái giáo tuân giữ nhiêm ngặt ngày Sabbat và ngày này được đánh dấu bằng những buổi họp cầu nguyện (Lv 23,1-3).

2. Ngày của Chúa trong Tân Ước
Chúa Giêsu tuân giữ ngày Sabbat và tham dự những buổi họp ở hội đường (Mt 6,2; Lc 4,16-31), nhưng Ngài chỉ trích người Pharisêu đã quan trọng hóa vào ngày Sabbat cách quá đáng. Họ cấm làm cả những việc tốt trong ngày Sabbat như việc lên án Chúa Giêsu chửa bệnh. Ngài đã phải lên tiếng: “ngày Sabbat được lập ra vì loài người chứ không phải loài người được dựng nên vì ngày Sabbat. Bởi đó, Con Người làm chủ luôn cả ngày Sabbat” (Mc 2, 27-28). Chính Chúa Giê-su cũng tôn trong ngày Sa-bát (Lc 4,16), nhưng Ngài đã kiện toàn ngày ấy trong một tinh thần mới, thổi vào đó ‘hồn’ của lề luật, luật làm cho con người được sống và sống dồi dào (Ga 9,10).

Ngày của Chúa trong Tân ước được hiểu là Ngày Chúa Nhật, ngày thứ nhất trong tuần (Mc 16,2): gợi lại ngày đầu tiên của công trình sáng tạo; cũng là ngày thứ tám (Ga 20,26): ngày mà Giáo hội sơ khai quy tụ để cùng nghe Lời Chúa và cử hành Thánh Thể (Cv 20,7), và tưởng nhớ Mầu Nhiệm Vượt Qua của Đức Ki-tô. Giáo hội sơ khai luôn ‎ý thức rằng Chúa Nhật là ngày thờ phượng riềng của mình, nên chẳng bao lâu đã thay thế hoàn toàn cho ngày Sa-bát. Hơn nữa, nhân sự kiện những người ngoại giáo “thờ thần mặt trời” theo đạo Ki-tô giáo, Giáo hội đã gọi Ngày Của Chúa là ‘ngày Mặt Trời’ (ngày Chúa Nhật) để tách biệt khỏi ngày Sa-bát, với ý nghĩa: chính Chúa Ki-tô là ánh sáng thế gian (Ga 8,12), “ánh sáng thật, chiếu soi mọi người (Ga 1,9)…

Bốn cuốn sách Tin Mừng đều gọi ngày Chúa nhật là ngày thứ nhất trong tuần, đó là ngày Chúa Giêsu phục sinh, Thánh Mátcô ghi: “Sáng tinh sương ngày thứ nhất trong tuần, lúc mặt trời hé mọc, các bà ra mộ” (Mc 16,2). “Sau khi sống lại vào lúc tảng sáng ngày thứ nhất trong tuần, Đức Giêsu hiện ra trước tiên với bà Maria Magđala, là kẻ đã được Người trừ cho khỏi bảy quỉ” (Mc 16,9). Theo thánh Mát thêu, “Sau ngày Sabbat, khi mới lên đèn, bước sang ngày Thứ Nhất trong tuần, bà Maria Magđala và mộ bà khác cũng tên là đi viếng mồ” (Mt 28, 1-7) Tin Mừng theo thánh Gioan khẳng định những lần Chúa Giêsu hiện ra đúng vào ngày thứ nhất trong tuần (Ga 20,19.26). Thánh Luca ghi lại đầy đủ những sự kiện liên quan đến Chúa Giêsu phục sinh “Ngày thứ nhất trong tuần, trời vừa tảng sáng, nhóm phụ nữ đi ra mồ, mang theo dầu thơm đã chuẩn bị sẵn” (Lc 24,1) “Vào chiều ngày hôm ấy, ngày thứ nhất trong tuần, nơi ở của các môn đệ đều đóng cửa chặt chẽ vì các ông sợ người Do-Thái. Đức Giêsu đến, đứng giữa họ và nói: Chúc anh em được bình an!…” Ngài còn ghi thêm việc Chúa Giêsu hiện ra trò chuyện cùng hai môn đệ trên đường Emmau vào ngày Người Phục Sinh (Lc 24,13). Chúa Giêsu còn hiện ra lúc các tông đồ đang hội họp và ăn cá nướng trước mặt các ông (Lc 24, 42-43). Tất cả đều xảy ra vào ngày thứ nhất trong tuần.

3. Lịch sử việc cử hành Thánh lễ Chúa Nhật
Từ năm 304, việc cử hành Chúa Nhật đã trở thành luật buộc của người Ki-tô hữu mang 3 ý nghĩa mới: – Ngày Giáo hội cử hành Mầu Nhiệm Tử Nạn và Phục Sinh của Chúa Kitô; – Ngày Giáo Hội sống trong niềm hy vọng Chúa trở lại; – Ngày Giáo Hội loan báo Tin Mừng Phục Sinh.

Giáo hội còn có chứng cớ hùng hồn của vị quan ngoại giáo Pline le Jeune, tổng trấn xứ Bithinia, miền Tiểu Á. Ông này có nhiệm vụ điều tra về các hoạt động của người Công giáo gửi cho Hoàng đế Trajan: “Các người Kitô hữu đang bị giam đã quyết rằng: tất cả lầm lỗi của họ chỉ ở chổ họ hội họp nhau vào ngày nhất định, trước lúc hừng đông để cùng nhau ca hát tôn vinh Chúa Kitô là Chúa” Người giáo dân thời đó đã ý thức rõ bổn phận phải tham dự buổi họp Phụng Vụ trong ngày Chúa Nhật. Việc tham dự đó có thể nguy hiểm tới tính mạng, nhưng họ bất chấp như chuyện 31 đàn ông và 18 đàn bà bị điệu ra Tổng trấn Carthage ngày 12/2/304 về tội hội họp bất hợp pháp trong ngày Chúa Nhật. Linh mục Saturninus đã cung khai trước toà: “Bổn phận của chúng tôi là cử hành ngày của Chúa. Đó là luật lệ của chúng tôi”. Chủ nhà Emeritus, người đã vui lòng dùng nhà mình làm nơi hội họp, thú nhận: “Phải, anh em bị bắt ở đây đã cử hành ngày của Chúa trong ngôi nhà của tôi. Chúng tôi không thể sống mà không cử hành ngày của Chúa được”.

Với biến cố hoàng đế Constantin ra Chiếu chỉ Milan năm 313 cho phép các Kitô hữu được tự do cử hành lễ nghi tôn giáo trong đế quốc Roma, việc cử hành và giữ luật Ngày Chúa Nhật – Ngày Của Chúa đã được phổ biến rộng khắp nơi. Nhưng mãi đến thế kỷ thứ 6, luật kiêng việc Ngày Chúa Nhật mới được hình thành, với mục đích chính là để con người được nghỉ ngơi và thờ phượng Thiên Chúa… Cũng từ đây, Ngày Chúa Nhật mang đậm nét văn hóa Ki-tô giáo và chi phối sự phát triển con người trong mọi lãnh vực.

4. Ích lợi của việc cử hành Thánh lễ Chúa Nhật
Chúa Nhật là ngày Giáo hội kỷ niệm Đức Ki-tô đã phục sinh khải hoàn, là thời điểm phát sinh một cuộc tạo dựng mới, hoàn tất công trình Thiên Chúa đã khởi sự rất tốt đẹp từ ban đầu (St 1,1-2,3), và cũng là ngày trông đợi Chúa trở lại trong vinh quang. Công đồng Vaticanô II dạy: Theo tông truyền bắt nguồn từ chính ngày Chúa Kitô sống lại, Giáo Hội cử hành mầu nhiệm Phục Sinh vào mỗi ngày thứ Tám, ngày thật đáng gọi là ngày của Chúa hay ngày Chúa Nhật. Thật vậy, trong ngày đó các Kitô hữu phải họp nhau lại để nghe Lời Chúa và tham dự Lễ Tạ Ơn, để kính nhớ cuộc Thương Khó và Sống Lại vinh quang của Chúa Kitô, đồng thời cảm tạ Thiên Chúa, vì Ngài đã dùng sự Phục Sinh của Chúa Kitô từ kẻ chết sống lại mà tái sinh họ trong niềm hy vọng sống động. Vì vậy, ngày Chúa Nhật là ngày lễ Nguyên thủy, phải được đề cao và in sâu vào lòng đạo đức của các tín hữu, để ngày ấy trở thành ngày vui mừng và ngày nghỉ việc. Các cuộc lễ khác nếu không thật sự là lễ rất quan trọng thì không được lấn át ngày Chúa Nhật, bởi vì ngày Chúa Nhật là trung tâm và nền tảng của cả năm Phụng Vụ. (PV 106)

Chúa Nhật rất quan trọng đối với người Ki-tô hữu, vì cộng đoàn tín hữu tụ họp trong Ngày Của Chúa, để cử hành phụng vụ Lời Chúa và Thánh Thể theo lệnh truyền của Chúa Giêsu: “Anh em hãy làm việc này mà nhớ đến Thầy” (Lc 22,19). Tóm lại, Thánh lễ chính là nguồn sống dồi dào của Giáo hội lữ hành. Các tín hữu cùng nhau tuyên xưng đức tin đức cậy đức mến và cùng nhau sống tình hiệp thông trong cộng đoàn. Chúa Nhật chính là ngày Chúa đã làm ra cho chúng ta. Nào chúng ta hãy vui mừng hoan hỷ trong Chúa (TV 118, 24).